مسئله دستمزد به نظر خیلی‌ها مهم‌ترین موضوع در انتخاب کار است و بسیاری ازکارمندان نیز به دلیل کم بودن دستمزدشان در شرکتی اقدام به تغییر شغل خود می‌کنند. چه در جایگاه کارفرما و چه مهندس نرم‌افزار؟ آیا تا به حال به این نکته فکر کرده‌اید که چه میزان دستمزد مناسب مهندسان نرم‌افزار است. ماهیانه پانصد‌هزار‌ تومان یا دو‌میلیون تومان. آیا مبنای مشخصی برای دستمزد مشخص شده است. آیا مبنای این حقوق بر‌اساس وزارت کار است یا کاملاً متغیر است. این سؤالی است که حتماً برای ما پیش می‌آید...

اغلب مهندسان نرم‌افزار یا همان برنامه‌نویسان کامپیوتر به دو صورت مشغول کار هستند؛ یکی به صورت تمام وقت در شرکت‌ها یا سازمان‌های دولتی یا خصوصی و دیگری به صورت پروژه‌ای. البته، گروه سومی هم می‌توانیم نام ببریم. برنامه‌نویسانی که هم شغل تمام وقت دارند و هم به صورت پروژه‌ای کار می‌کنند. اگر برنامه‌نویسی شانس بیاورد و در این اوضاع کاری در شرکت‌های خصوصی معتبر  کاری به صورت تمام وقت پیدا کند این امید را خواهد داشت که ماهیانه حدود 1,5 تا دو میلیون تومان درآمد کسب کند که باز هم به خالص یا ناخالص بودن این مبلغ بستگی دارد و ممکن است دویست تا سیصد هزار تومان هم بابت بیمه و مالیات از حقوق کسر شود. البته، اغلب دیگر اضافه‌کاری وجود ندارد و حقوق ثابت است. تنها امتیاز اضافه بر سازمانی که به این برنامه‌نویسان بخش خصوصی تعلق خواهد گرفت، پاداش پروژه است که اغلب کارفرمایان این آیتم را در نظر نمی‌گیرند، اما به عنوان مثال، اگر در سال چهار پروژه با موفقیت انجام شود و سود مالی خوبی داشته باشد، می‌توان حدود دو تا پنج میلیون تومان در سال به این مبلغ افزود که جمعاً حدود 28 میلیون تومان در سال دستمزد مهندس نرم‌افزار می‌شود. حال اگر این برنامه‌نویس را در سازمان دولتی در نظر بگیریم، این رقم به حدود پانزده تا هجده میلیون در سال خواهد رسید.


البته، مطمئناً اغلب دوستان برنامه‌نویس در خارج از سازمان یا شرکت خود پروژه‌های کوچک نیز انجام می‌دهند. چه آن پروژه نوشتن سیستمی برای حسابداری یا انبار فروشگاه باشد، چه سیستمی پیچیده. به طورمعمول کارفرمایان بخش خصوصی که به صورت پروژه‌ای با برنامه‌نویسان کار می‌کنند، هم روش‌های تعیین دستمزد خاص خود را دارند. اگر چه با قاطعیت می‌توانم بگویم که تنها دو درصد از این پروژه‌ها بر‌اساس اصول تخمین میزان کار و هزینه تولید نرم‌افزار یا همان Software Cost Estimation هستند و بقیه آن‌ها تنها بر‌اساس استعلام قیمت از چند گروه نرم افزاری و رقابت غیر اصولی بین این گروه‌ها تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر برای تولید سیستم انبارداری جامع گروه نرم‌افزاری متخصص با آنالیز و با استفاده از ابزارها و اصولی مانند COCOMO یا COSMIC و... قیمت پیشنهادی صد میلیون تومان را پیشنهاد کرده باشند‌، گروه نرم‌افزاری دیگر که هیچ شناختی از این ابزارها ندارد و تنها هدفش گرفتن پروژه است، قیمت پنجاه میلیون را پیشنهاد می‌دهد و کارفرما با نشان دادن پیشنهاد قیمت کمتر به نخستین پیشنهاد دهنده به قول معروف قیمت را می‌شکند و به دلیل نیاز به اجرای پروژه توسط برنامه‌نویسان این پروژه با نصف قیمت به قراردادی تبدیل می‌شود که برآورد قیمت آن دو برابر است. این مسئله باعث خواهد شد که پروژه یا به اتمام نرسد و fail شود یا از نظر کیفیت در سطح بسیار پایینی باشد که تبعاً برای کارفرما مشکل ایجاد خواهد کرد.


یکی از مهم‌ترین مسائلی که کارفرمایان و مدیران پروژه‌های نرم‌افزاری باید به آن توجه کنند استفاده از ابزارها، تکنیک‌ها و روش‌های مختلف برای برآورد و کنترل راندمان کاری است. باید توجه داشت که این فاکتور می‌تواند برای برآورد نیروی انسانی‌، مدت زمان مورد نیاز پروژ‌ه‌ها و برنامه‌ریزی بسیار سودمند باشد. دانستن اندازه نرم‌افزار قبل از تولید مسئله مهمی است که باید کارفرمایان به آن توجه کنند، در غیر این صورت، برآورد درستی نمی‌توانند از کار داشته باشند. توصیه می‌شود قبل از اجرای پروژه‌های نرم‌افزاری بزرگ در فاز صفر امکان سنجی و برآورد نیروها و هزینه‌های پروژه توسط مشاور طرح انجام شود.


در ایالت‌متحده حدود 350 هزار برنامه‌نویس و مهندسان سیستم‌های نرم‌افزاری وجود دارد که با کد سرو کار دارند که حداقل پنجاه درصد آن ها حدود شصت تا صد هزار دلار در سال درآمد دارند. حدود سی درصد آن‌ها سالیانه پنجاه هزار دلار و بقیه بالای 140 هزار دلار در سال درآمد دارند. نکته جالب توجه این‌که یک دانشجوی لیسانس نرم‌افزار تازه از دانشگاه فارغ التحصیل شده، حدود 62 هزار دلار و یک فوق‌لیسانس 68 هزار دلار در سال درآمد دارد. اگر هم کارمندی در برنامه‌نویسی مدرک دکترا داشته باشد می‌تواند برای شروع کار 89 هزار در سال درآمد داشته باشد. البته، فراموش نکنیم که مالیات این دستمزد‌ها را باید کسر کنیم که چیزی حدود 20 تا 25 درصد می‌شود. در کشورهای اروپایی نیز به طور تقریبی همین میزان دستمزد برای برنامه‌نویسان و مهندسان نرم‌افزار در نظر گرفته می‌شود.


اگر خوب به این اطلاعات دقت کنیم، می‌توانیم تفاوت بالای دریافت دستمزد را بین دستمزد برنامه‌نویس ایرانی و اروپایی مشاهده کنیم. البته، نمی‌توانیم این حقوق‌های ریالی را با دلار یا یورو مقایسه کنیم، زیرا به طور حتم هزینه‌های زندگی دلاری بالاتر است! اما نکته‌ای که در اینجا قابل تأمل است، تفاوت دستمزد مهندسان دیگر به عنوان مثال مکانیک یا برق با مهندسان نرم‌افزار در خارج از کشور است. تقاوتی حدود ده تا بیست درصدی که مهندسان نرم‌افزار را یک سرو گردن از دیگر مهندسان بالاتر قرار داده است. البته باز این افزایش به محل استخدام و نوع کار نیز بستگی دارد، اما می‌توان اهمیتی را که کارفرمایان برای مهندسان نرم‌افزار قائل هستند به طور واضح دید. به طور معمول، مهندسان نرم‌افزار را انسان‌هایی خاص با توانایی‌های منحصر‌به‌فرد و با‌هوش می‌پندارند و در عمل هم این‌گونه اثبات شده است. جا دارد در کشور ما نیز مبانی دستمزد این قشر از جامعه تعیین شود و انجمن‌ها و سازمان‌های زی ربط سیاست‌گذار به این نکته توجه کنند زیرا امروزه، سیستم‌های نرم‌افزاری زیر‌بنای تقریباً تمام سازمان‌ها شده است و سیاست‌گذاری‌های درست درباره دستمزد مهندسان نرم‌‌افزار و تعیین اصول و رویه‌های استاندارد برای قرارداد‌های نرم‌افزاری، در افزایش بهره‌وری کاری این قشر کمک تأثیر‌گذاری است.